„Типичен Ром?“- есеј

Типичен Ром?

Млечен пат, планета Земја, 2010 години по раѓањето на Исус. За само сто години човештвото успеа да ја удвои бројноста на населението, онаа истата за која и требаа стотина илјадници години, а се очекува тројно зголемување во наредните 20 години. Сликата е дополнително запрепастувачка - човекот упорно пласира сé подеградирачки процеси, во целост контрадикторни со принципите на одржливиот развој. Апсорпционата моќ на планетата е исцрпена. Земјата нема капацитет да се справи со глупавоста на овој заспан род.

Југо-Источна Европа, Македонија, на само неколку години пред изумирањето на човештвото. Во таа планетарна слика јас, уште една единка несвесна за својот пропаст. Абориџин, банту, саудиец, еским, индијанец ... која разлика?! Ром. Да. Ром роден во Македонија, често девалвиран, дискриминиран, запоставуван, закануван, малтретиран, избегнуван. Зар само јас? Учев, вложив во себе, не потклекнував, напредував. Еве ме во обединети нации, учествувам во градењето национални политики. Ако не тука, истото ќе го правам во Буџимбура, Источен Тимор, Коста Рика. Зар ќе ме прашаат дали сум ром, македонец, абориџин или банту?

Се сеќавам на момчето од мојата улица, моја генерација, исто така ром, иста финансиска моќ, слично воспитување, исто едукативно ниво на родителите. Јас и тој, припадници на ромската националност, промотри на ромската култура. Исто основно образование, иста почетна позиција. Денес, јас со докторски претензии, тој со незавршено средно образование; јас со јасно дефинирана професионална определба, тој со искуство во серија кражби; јас дел од обединетите нации, тој дел од криминалните структури; јас насочен кон континуирано зајакнување на сопствените капацитетите, тој редовен посетител на затворите; јас со книгата, тој со шприцот; јас незадоволен за само 24те часа од денот, тој со надеж дека ќе може да го преспие целиот ден, својот живот, своето непотребно постоење. Јас и тој, своевремено толку слични, речиси иденични.

Кој од нас преставува репрезентативен материјал, кој од нас е типичниот ром?

Модерно општество, глобално село, размена на информации, отворени можности. Или вложуваш во себе и го користиш своето време да ги изградиш сопствените капацитети или ја прифаќаш цената на краткорочно уживање на бенефитот понуден од денешницата немајќи визија за себе во иднината. Прифаќаш предизвик и по својот пат прегазуваш деструктивни стереотипи или си парче бедна душа без почит кон самиот себе, се гетоизираш, бегаш од вистината, ја билдаш нивната предрасуда. Јас ти создавам можности. Ти ми создаваш проблеми. Јас се борам за твое одржливо социјално вклучивање, твојата иднина, иднината за твоите деца. Ти ми креираш бариери, им даваш храна за примена на стереотипот кон мене, го правиш мојот пат тежок и неизвесен, го правиш животот на моите идни деца макотрпен. Ти ли си типичниот ром ... или сум можеби јас? Ако си ти, се згрозувам но ветувам ќе вложам двојно да те изолирам од нивните мозоци, ќе бидам јас тој што тие ќе го имаат во мислите кога ќе спомнат ром. Ако сум јас, ќе вложам уште, ќе вложам сé да го сменам општеството и дури и ти да бидеш горд што си ром. Веројатно ниту ти ниту пак јас сме типични?! Ќе те фатам за рака и ќе те поведам со себе; ќе ги зајакнам твоите капацитети; ќе направам ти да станеш вистински приказ за ромите во Македонија.

Планетата се наоѓа пред комлетен колапс. Човештвото е веќе одамна ориентирано кон глобалниот пристап. На ова парче мала територија е девалвирачки да се говори за национална припадност. Тоа што сум роден тука и роден како ром не значи дека сум величествен или беден. Јас сум само една единка од деструктивното општество а сепак во обид да допринесам за зачувување на планетата и создавање подобри услови за идните генерации. Со таа визија не се појавувам како ром, абориџин, еским, индијанец или македониец.

Ако типичниот ром не поседува ваква визија тогаш јас не сум типичен ром, ниту пак посакувам да бидам. Ако типичниот човек не поседува таква визија, тогаш не сум ни човек, никогаш и нема да постанам.

Самир Мемедов

Февруари, 2010 година